Konuşmacılar
Açıklama
Lehçe öğretiminde, dil öğretiminde olduğu gibi makine çevirisi eğitim sürecine dahil olmaya başlamıştır. Türkiye Türkçesinden (bundan sonra Türkçe) Özbek Türkçesine (bundan sonra Özbekçe) veya Özbekçeden Türkçeye yapılan tercümelerde, günümüzde kullanımı yaygınlaşmış olan ChatGPT uygulamasından önce de çalışan farklı makine sistemleri mevcut olduğu bilinmektedir.
Yapay zekâ, eğitim sürecinde devasa bir veri kümesiyle eğitilmiştir. Bu veri kümesini kitaplar, web sayfaları, haber makaleleri, forumlar, bloglar ve diğer çevrimiçi kaynaklar gibi geniş bir metin yelpazesi oluşturmaktadır. Diğer yapay zekâ uygulamaları gibi ChatGPT uygulaması da İngilizceyi yazılım dili olarak kullanmasından ötürü, İngilizce aramalarda çok iyi sonuçlar ortaya çıkarken Özbekçe gibi diller için daha çok verinin çevrimiçi olarak yayınlanmasına ihtiyaç duyulduğu söylenebilir. Bunun yanı sıra çevrimiçi mecralarda Türkçe olarak bilgi bulunabilirliğinin, Özbekçe ile arama motorlarından bulunabilen bilgi düzeyine göre kapsamlı olması günümüzde hem tercüme sürecini hem de metin üretimini etkilemektedir. Özbekçenin hem Latin hem Kiril alfabesini kullanması, aramaların da iki alfabeyle yapılması zorunluluğunu ortaya çıkarmıştır. Metinlerin kullanılabilirliğini artırmak için Özbek Kiril alfabesinden Özbek Latin alfabesine (veya tam tersi) transkripsiyon yapan siteler uygulamaya konulmuş olsa da bu ikili alfabe kullanımı öğrencilerin Özbekçe öğrenme sürecinde bazı zorluklara sebep olmaktadır.
Bu çalışmada, Özbekçe eğitiminde Özbekçe-Türkçe dil çiftlerinde çeviri ve metin üretim etkinliğinin sınırları, güvenirliği, dilbilimsel ve kültürel uygunlukları ele alınacaktır. Çeviri süreci değerlendirilmesi için başvurulan yapay zekâ - AI (Artificial Intellegence) uygulaması olarak OpenAI şirketi tarafından geliştirilen ChatGPT seçilmiştir. Bu uygulama üzerinden metin çevirisi yapılması istenecek ve sonuçlar değerlendirilecektir. Çalışmada her iki dil de hem kaynak hem hedef dil olarak belirlenmiştir. Ayrıca, çalışmada yazılı malzemelerin yanı sıra Özbekçe işitsel veya görsel anlatımların Türkçeye yapay zekâ üzerinden çevirisi incelenecektir. Bu bağlamda diller arası makine çevirisiyle lehçeler arası makine çevirisi özellikleri değerlendirilecektir. İnsan çevirisi ve makine çevirisinde yapılan bazı özellikler veya hatalar karşılaştırılacaktır.
Institution / Affiliation / Kurum
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü
| Presentation language / Sunum Dili | TR (Türkçe) |
|---|---|
| Disciplines / Disiplinler | Language Education / Dil Eğitimi |
| E-mail / E-posta | mamura.mamatkulova@istanbul.edu.tr |
| ORCID ID | 0000-0001-6904-5272 |
| Country / Ülke | Türkiye |
