This talk suggests that in order to understand the liberation power of automation, we will have to reflect on strategies of realizing what Karl Marx calls free time or disposable time. This process we call deautomatization. However, automatizaion is not the opposite of deautomatization, but rather it is indispensable for it. In order to do so, we will need to understand more sufficiently the...
This paper will survey the landscape of digital ancient numismatics and recent Linked Open Data initiatives to build a common digital framework for the entire discipline. It will introduce the nomisma.org project that forms the foundation of this work by providing a common Knowledge Organisation System. It will then introduce some of the projects in Greek and Roman numismatics that have been...
Artificial Intelligence (AI) is transforming various aspects of life and increasingly used in financial services, the health industry, transportation, energy and tourism industries. Education is also one of the areas AI presents a transformative potential enhancing both teaching methodologies and learning experiences. Yet there are also challenges in AI adoption particularly in social sciences...
Bu çalışmanın amacı; kamu politikalarında yapay zekâ teknolojileri kullanımının önemini, sağladığı avantajları, dikkat edilmesi gerekli olan hususları, kullanıma ilişkin potansiyel tehlikeleri, dünyadaki ve Türkiye’deki öncü eğilim ve uygulamaları gösterebilmek ve dünyadaki öncü eğilim ve uygulamaların Türkiye’ye politika transferi bağlamında değerlendirmesini ve tartışmasını yapmaktır....
In this talk, I investigates possible forms of racial biases in the output of Large Language Models. The study is based on linguistic anthropological theory, where ‘race’ is understood as linguistic and discursive construction (Alim, Reyes & Kroskrity 2020). The language generated by AI is influenced by these constructions. The data collection to test this is based on a research-lead MA...
In the past, brain functions were limited to physiology in neuroscience research. This approach, while accelerating our understanding of sensory and high-level cognitive functions through EEG, fMRI, and TMS experiments and scans, has led to the exclusion of an important factor: social cognition. The fact that people's thoughts and feelings about social interaction and relationships are one of...
Çağımızdaki bilimsel/teknolojik gelişmeler yaşamımızın bütün alanlarını derinden etkilemektedir. Sanat ve bilim/teknoloji ilişkisine bakıldığında, birçok boyutunun ön plana çıktığı görülecektir. Söz konusu ilişkiye bakıldığında, bilimin/teknolojinin, öncelikle sanatın nesnesi olduğu görülecektir. Bilimi/teknolojiyi konu alan edebiyat eserlerinin başında Brecht’in Galilei’in Yaşamı (Brecht...
Lehçe öğretiminde, dil öğretiminde olduğu gibi makine çevirisi eğitim sürecine dahil olmaya başlamıştır. Türkiye Türkçesinden (bundan sonra Türkçe) Özbek Türkçesine (bundan sonra Özbekçe) veya Özbekçeden Türkçeye yapılan tercümelerde, günümüzde kullanımı yaygınlaşmış olan ChatGPT uygulamasından önce de çalışan farklı makine sistemleri mevcut olduğu bilinmektedir.
Yapay zekâ, eğitim...
Although conspiracy theories have a centuries-long history, they have become increasingly important and widespread in recent years. (Astapova et al. 2020, Byford 2011) Electronic media are the main driving force and at the same time central means for this, through which conspiracy theories can now be spread in previously unimaginable variety and speed.
Today, artificial intelligence is...
Bilişsel psikolojide karar verme, problem çözme, planlama, esnek düşünebilme, baskın olan tepkiyi engelleyebilme, dikkati aynı anda farklı kaynaklara odaklayabilme gibi bilişsel beceriler üst düzey bilişsel işlevler arasında yer almaktadır. Günümüzde bilişsel psikoloji
alanında problem çözmeye birden fazla bakış açısıyla yaklaşıldığı görülmektedir. Yeniden temsili içeren Gestalt yaklaşımı,...
Makale, dilbilim ve yapay zekâ alanlarının kesişiminde yer alan önemli bir konuyu ele almaktadır. Bu çalışma, cümlelerin otomatik sözdizimsel analizi alanındaki teknolojik gelişmeleri kapsamlı bir şekilde incelemektedir.
Makalenin ana odak noktası, geleneksel yöntemlerden çağdaş yapay sinir ağı mimarilerine uzanan geniş bir yelpazedeki yaklaşımları değerlendirmektir. Özellikle derin öğrenme...
Yapay zekâ alanında yaşanan hızlı gelişmeler kuşkusuz eğitimi doğrudan etkilemektedir. Yapay zekâ okuryazarlığı, “bireylerin YZ teknolojilerini eleştirel bir şekilde değerlendirmelerini, YZ ile etkili bir şekilde iletişim kurmalarını ve işbirliği yapmalarını ve YZ'yi çevrimiçi, evde ve işyerinde bir araç olarak kullanmalarını sağlayan bir dizi yetkinlik olarak“ (Long ve Magerko, 2020, s. 2)...
Aims: This research aims to provide a comprehensive comparative analysis of primary school teachers' beliefs in neuromyths related to brain function and learning. It examines how formal and informal sources shape these beliefs across diverse cultural and linguistic contexts. As the largest study of its kind, data were collected from teachers in 11 countries, including Belgium, Cameroon, Canada...
Günümüzde pek çok alanda kullanılan yapay zekâ, metin yazarlığı ve yaratıcı yazarlık gibi alanlarda da etkinleşmeye başlamış; yapay zekâ tarafından üretilen çeşitli türdeki metinlerin sayısı dikkat çekici şekilde artmıştır (Ceyhan Akça vd. 2024). Yapay zekânın standart bir olay örgüsü ve çok da derinlikli olmayabilecek karakterlerle ortalama bir metin üretebileceği konusunda bir uzlaşı oluşmuş...
Günümüzün hızla dijitalleşen dünyasında, yapay zeka (YZ) teknolojileri sosyal bilimlerin sınırlarını genişletmeye ve disiplinler arası bir senteze öncülük etmeye başlamıştır. Bu dönüşümün merkezinde, özellikle “üretken“ (generative) YZ uygulamalarının dönüştürücü gücü yer almaktadır. Üretken YZ, sadece veri analizi ve modelleme süreçlerini değil, aynı zamanda yaratıcı düşünce ve yenilikçi...
İlk adımları 1940’lı yıllara kadar dayandırılabilen yapay zekâ çalışmaları son birkaç yılda eksponansiyel biçimde sağlanan teknolojik gelişimle birçok alanda geleceğe dair yeni senaryolar üretmeye yöneltiyor. Görece çok kısa sayılabilecek bir sürede gelişen bu yeni teknolojik olanaklar insanın yeryüzündeki neredeyse tüm edimlerinin çok yönlü dönüşümlere uğramasının kaçınılmazlığına ve bunun...
Yapay zeka temelli uyaranlar aracılığıyla farklı sanal ortamların oluşturulması, insanların gerçekliği algılama biçimini ve sanal ortamlardaki uyaranlarla etkileşim kurma şeklini değiştirmektedir (Kätsyri, 2018). Yapay zeka temelli sanal yüzler, görsel-uzaysal algılama, dikkat, çalışma belleği ve uzun süreli bellek gibi farklı bilişsel süreçlerin incelenmesinde sıklıkla kullanılmaktadır. Zaman...
Corporate social responsibility requires that global brands commit themselves to building a better planet. Towards achieving this goal, how are AI-powered technologies being used for sustainable communication by the corporates? The researchers aim to examine how corporate organisations utilise AI in their brand communication in both the strategic and creative processes in order to establish...
Freytag’ın 1863 yılında yazdığı “Die Technik des Dramas” (Dramanın Tekniği), dramaturji alanında oldukça popüler olmuş bir çalışmadır. Sistematik düzenlenişi ve derinliği Freytag’ın “Teknik”inin teorik değerini oluşturmaktadır. "Teknik", Aristoteles’in Poetika’sında yapılmaya çalışıldığı gibi, kurucu unsurlarını tanımlayarak dramatik edebiyatın nasıl bir mimari yapı biçiminde işlediğini ortaya...
EBSCO ile Bilimsel Araştırmanın Geleceğini Şekillendirmek: Yapay Zeka ve Dergi İndekslenmesi
Shaping the Future of Scientific Research with EBSCO: AI and Journal Indexing
İklim Değişikliği İletişiminde Yapay Zekâ ile Farkındalık Yaratmak
İklim krizi olarak da adlandırılan iklim değişikliği sürecinin, günümüzün en önemli küresel sorunlardan biri haline geldiği görülmektedir (Klinenberg, E., Araos, M., & Koslov, L., 2020). Bu krizin çözümünde iklim değişikliği iletişimi olarak adlandırılan iletişim çalışmalarının önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. İklim...
In this presentation, we explore a mode of social inquiry that engages with the intertwined nature of human and machine relations through creative methodologies, particularly research-creation. We advocate for a kind of "sociology of machines'' that moves beyond human-centered paradigms and acknowledges the fundamentality of nonhumans in general, and machines in particular, to sociality. Our...
COVID-19 and the surging nationalism and populism sentiments made Chinese international students (CIS) targets of online vigilantism on Chinese social media and they face alienation in the homeland (Gao, 2022) apart from discrimination overseas (Russell, 2020). This research examines the image of CIS on Chinese social media through corpus-assisted critical discourse approach. The...
Yirminci yüzyılın ikinci yarısı itibarıyla hayatımıza giren yapay zeka teknolojisi, gerek felsefi gerek bilimsel arenada geniş katılımlı ve hararetli tartışmaların fitilini ateşledi. Bu alandaki teorik ve pratik tartışmalar büyük ölçüde bilim insanları ve entelektüeller arasında gerçekleşirken, toplumun büyük çoğunluğu zeki makineler fikri ile “bilim-kurgu” filmleri aracılığıyla...
The increasing demand for rapid translation of large volumes of data has led to the widespread use of machine translation tools, with Google Translate being one of the most popular. Although numerous studies have examined Google Translate, research on the Russian-Turkish translation pair remains limited. This study aims to conduct an error analysis of Google Translate's performance in...
İtalyan yazar Dino Buzzati’nin 1960 yılında kaleme aldığı eseri Büyük Sır Büyük Portre (Il grande ritratto), bir bilimkurgu, bir öncülleme romanı olarak oldukça dikkat çekicidir. Duygular ve duygulanımlar yoluyla deneyim kazanarak bilinç kazanan bir yapay zekâ etrafında şekillenen anlatı temel itibariyle bir süper bilgisayar ile insan bilincinin bir araya gelmesi üzerine şekillenen bir öyküyü...
Yaratıcılık ve bilgisayar teknolojisi arasındaki ilişki uzun yıllardır sanatçı ve bilim insanları için bir tartışma ve araştırma konusu olmuştur. Günümüzde ise algoritmik sanat anlayışı geleneksel kod yazmanın ötesine geçerek bir görselden estetiği öğrenme aşamasına gelmiştir (Mazzone ve Elgammal, 2019; Francaschelli ve Musolesi, 2024). Dolayısıyla makine öğrenmesi ve üretken çekişmeli ağ...
Social media serves as a forum where individuals, organizations, and businesses can communicate information and opinions on any topic. The apparent anonymity has fostered a lack of moral or social filters for posting content, regardless of whether it's false, discriminatory, or defamatory. This resulted in posts and comments becoming fertile ground for research into representations and...
Teknolojik gelişmeler ile birlikte yapay zeka (YZ) çalışmalarının hız kazanması, bu sistemlerin bilinç düzeyine ilişkin felsefi soruların ortaya çıkarmasına yol açmaktadır. Yapay zekanın kendilik bilinci taşıyıp taşıyamayacağı üzerine tartışmalar, Kant’ın apperzeption (tamalgı) kavramı çerçevesinde ele alındığında karşımıza güçlü bir tartışma alanı açılmaktadır.
Kant’ın apperzeption...
Yeni bir tekno-ekonomik paradigma olacağını hissettiren Üretken Yapay Zeka (ÜYZ) sahasında geliştirilen araçların giderek yaygınlaşmasıyla sosyal, kültürel ve ekonomik alanlarda derin ve kalıcı etkilerin ortaya çıkması güçlü bir ihtimal olarak belirmektedir. ÜYZ özellikle bilgi ve kültürel eser üretimi süreci olmak üzere birçok toplumsal ve ekonomik süreci radikal bir biçimde dönüştürmektedir....
As a new wound to human narcissism, the new situation with generative AI gives rise to the circulation of old and new affirmations of irreducibility, some more helpful than others. Engaging with the technological developments of his time, Heidegger famously declared how “cybernetics transforms language into an exchange of news….renders language operational and thus holds mastery over the...
Yapay zeka (YZ) ve onun altında yatan derin öğrenme modelleri, günümüzde birçok alanda insan başarımlarını aşan sonuçlar elde etmektedir. Ancak bu teknolojilerin başarılı sonuçlar üretirken gerçekten “anlayıp anlamadığı” sorusu, felsefi ve bilimsel bir tartışma konusu olarak önemini korumaktadır. Bu konuşmada, dil işleme temelli derin öğrenme modellerinin işlevlerini değerlendirirken, onların...
My research question is: can AI function as a communicator and replace human as an equal discourse participant? For this purpose, the paper focuses on the ways of reproduction of natural discourse production by AI. The most challenging issue from a linguistic perspective is how AI deals with various social and individual factors, which heavily influence the process of natural text...
Auguste de Villiers de L'Isle-Adam'ın on dokuzuncu yüzyılda kaleme aldığı Geleceğin Havva’sı (1886) (fr. L'Eve Future) romanında yer alan Hadaly karakteri, yapay zeka ve insan arasındaki sınırların bulanıklaşmasının ve sorgulanmasının bir erken dönem sembolüdür. Gerek tarihsel, gerek izleksel açılardan bu denli önemli bu karakter, teknolojinin insan ideallerini gerçekleştirme arzusunun bir...
Successfully providing personalized book recommendations is crucial for platforms. The power law concept highlights that a small number of individuals have a large number of connections, which leads to the "Power of Few" principle. To enhance the accuracy of book recommendations, a new approach that integrates Social Network Analysis (SNA) with recommender systems can be proposed. By...
Daedalus, Yunan mitolojisinde dehayı, bilgiyi ve bilgiyle kurulan gücü temsil eder. Bu mitolojik karakter, otomatlar, mimari yapılar ve labirentler gibi zamanının büyük icatlarıyla doğanın ve evrenin sınırsızlığı karşısında yeni keşifler ortaya koymuştur. Aklın rehberliğiyle ortaya konulan bu keşifler, insanın sınırlılıklarını aşmayı hedeflemiştir. Ancak bu zanaat faaliyetlerinin arkasında...
Yapay zeka alanının insan etkileşimine en açık olan alanı olan doğal dil işleme (DDİ) teknolojilerinin yükselişi özellikle sosyal bilimler açısından yeni bir çağın başlangıcına işaret etmektedir. Eleştirel düşünce ise insan olmanın temel belirleyicilerinden olan “zeka”nın en belirgin özelliğine işaret etmektedir. Bu yazı, DDİ teknolojileri ile eleştirel düşünceyi farklı açılardan...
Son yıllarda daha hızlı gelişme gösteren yapay zeka uygulamaları birçok alanda kendine yer bulabilmektedir. Bu bağlamda yapay zeka teknolojilerinin eğitim alanında kullanımı, diğer alanlarda olduğu gibi son yıllarda giderek artan bir ilgi görmektedir. Ancak literatüre bakıldığında yapay zekanın daha çok yükseköğretim öncesi seviyesindeki eğitim süreçlerinde veya daha ziyade sayısal ağırlıklı...
Reclaiming the Human Self: The Necessity of Integrating Ethics in Generative AI Development
The rapid advancement of AI technology has significantly changed how we view human-technology interactions. As new generative AI technologies aim to replicate human cognitive functions such as decision-making, projection, memory, comparison, and abstraction, the concept of the self—which unites all...
Simulasyon çağının tartışılan en önemli konularından biri yapay zeka olgusunun gerçeklikleri ve insanlığa sunduklarıdır. Günümüz teknolojisi sosyal bilimler alanına getirdiği yeniliklerle olumlu ve olumsuz çıkarımlar sunmaktadır. Yapay zeka teknolojisinin bu bağlamda sinema alanına sunduğu olanaklar sinemanın özünün değişimine dair tartışmaları sinema teorileri açısından gündeme getirmektedir....
Yapay zeka düşüncesi, analitik felsefi geleneğin birikimleri içerisinde ortaya konulmuştur ve bu gelenek bilginin makinede nasıl temsil edileceği üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. 19. ve 20. yy matematik felsefesi çalışmaları Alan Turing üzerinden yapay zeka kavramının doğmasında rol oynamıştır. Analitik felsefe içerisinde rasyonelite simge manipülasyonu üzerinden ele alınmıştır. Kurt...
Felsefe tarihinde çokça tartışılan paradokslardan biri olan Buridan’ın Eşeği paradoksunda, bir eşek iki eşit derecede cazip samanın önünde durur ve kararsızlığı sebebiyle aç kalarak ölür. 14. yüzyıl düşünürü Jean Buridan’a atfedilmesine rağmen kendisi böyle yazı kaleme almamıştır. Ancak benzer paradokslar çok öncesinden beri mevcuttur. İlk örneklerinden biri Aristoteles’te görülür: aç ve susuz...
Abstract
This study investigates the complex relationship between generative AI and social sciences, focusing on three critical issues: biases in AI systems, assessment of AI-generated text accuracy, and ethical-legal challenges associated with AI use. The research is grounded in the conceptual frameworks of algorithmic fairness (Mehrabi et al., 2021) and responsible AI development (Dignum,...
İnsanın yapay zekâ ve robotlar ile kurduğu ilişki bilim kurgu literatürünün uzun zaman ilgisini çekmiştir. Makinelerin insan gibi davranması, yapay zekanın empati kurabilmesi gibi gelecek hakkında ütopik ya da distopik olarak oluşturulan kurgular dijital dönüşümle birlikte değişen toplumları anlamak için sosyal bilimcilere yardımcı olabilir. Steven Shaviro’nun vurguladığı gibi, bu tür kurgular...
Bilişim teknolojilerinin yeni eşiği olan yapay zekâ, kavramsal çerçevesiyle mühendislik ihtisası gerektiren bir alan biçiminde görülse de onun dönüşüm ve gelişimi için sosyal bilimlerin varlığı başat unsurlardan biri olarak değerlendirilmelidir. İnsanın yaratım gücünü taklitle ortaya çıkan ve yaratım hızında, referans aldığı insan zekâsının çok ötesine geçen bu teknolojinin özgünlük konusunda...
Çocukların sanat yoluyla ifade ettikleri duyguların, düşüncelerin ve hayallerin incelenmesi, psikoloji, eğitim ve sanat alanlarında geniş bir literatürle desteklenmektedir. Yapay zekâ tabanlı sistemlerin sanat eserlerinin analizinde ve yaratılmasında kullanılması, sanat dünyasında yeni perspektiflerin keşfedilmesine olanak tanımaktadır. Cumhuriyetimizin kuruluşunun 100. yılı, ülkemizde ve...
Sosyal bilimlerde ve daha da özelde felsefede bir kavram konusunda anlam açısından açıklık sıklıkla hedeflenen bir nitelik olsa da belli bir kavram konusunda ayrı kullanımların olması ve ayrı kullanımlardan kaynaklı anlam karmaşası içerisinde iş görülmesi de sıklıkla rastlanan bir durumdur. Hatta bu bağlamda ele alındığında özellikle felsefede fenomenal bir olgu ya da dünya hakkında değil de...
Yapay zeka teknolojilerinin ortaya çıkış ve gelişimi, genel olarak sosyal bilimlerde özel olarak da felsefe alanında temel problemleri yeniden gözden geçirme ve değerlendirme fırsatı sunmaktadır. Çalışma, bu fırsatı, yapay zeka ve ludizm arasında kuracağı ilgiyle gerçekleştirmeyi hedeflemektedir. Ludizm, 19. Yüzyıl İngiltere’sinde açığa çıkan ve bir grup işçinin sahiplendiği Luddist hareketini...
This study aims to explain the relationship between artificial intelligence and consumption on the axis of culture. Examining artificial intelligence together with culture in terms of consumer behavior is a developing field of research (Stone et al., 2020; Jain et al., 2023; Srivastava et al., 2023). Jain et al. (2023) highlighted that while research in the Global North examines the connection...
This study explores the perceptions of PhD students and academics regarding the use of ChatGPT, as expressed on social media, through sentiment analysis and topic modelling. Utilizing RedditExtractoR, a data collection package in R, the author collected and analysed 2,207 comments from the subreddit “academia”. The SentimentGI score and a histogram visualizing the sentiment analysis results...
Developments in information technology (IT) contributed to the "New Archaeology" concept in the 60s. (Renfrew and Bahn, 2012) Thus, the methodological studies on digital archaeometry or archaeo-informatics have evolved and led to various research under the scope of Digital Archaeology. (Fisher, 2020) Likewise, Artificial Intelligence, the new milestone of IT started to transform archaeological...
New methods of creation based on AI and the processing of large masses of data are radically transforming the act of musical composition. The beginnings of computer music in the 1950s were marked by the search for automatic composition in various styles. Today, this trend is still very much present in using AI techniques in musical composition. Alongside this approach, which raises some...
Yapay zeka, pek çok alanda olduğu gibi klinik psikoloji alanında da yaygın ve faydalı bir kullanıma sahiptir. Gerek akademik çalışmalarda veri toplamada, bu verileri analiz etme ve ilişkilendirmede; gerekse psikoterapi alanında çeşitli tekniklerin öğrenilmesinde kolaylaştırıcı olarak kullanılır. Bunun yanında, son yıllarda yapay zekanın psikoterapi sürecindeki rolünün daha da artması yönünde...
Yapay zekâ teknolojileri, kararlı sinir ağları ve bulut bilişim altyapıları, bulanık sistem teknolojileri, entropi yönetimi, sürü zekâsı, evrimsel hesaplamalar ve diğer birçok teknolojilerin geliştirilmesi de dahil olmak üzere bugün yoğun bir şekilde gelişmektedir. Aynı zamanda devamlı gelişen bu işleyiş ve için normatif teknik düzenleme yapmak kaçınılmazdır. Bu düzenlemeler çerçevesinde...
Dijital toplumda sosyal bilimlerin her alanında yapay zekanın etkisi araştırmaya ve tartışmaya değer bir sorun haline gelmiştir. Bu çalışmada yapay zeka uygulamalarının çağdaş görsel sanat alanını sosyolojik olarak nasıl etkilemekte olduğu ele alınmaktadır. Çağdaş görsel sanat alanında teknoloji kullanımı çok eski yıllara dayanmakla birlikte, bugünün dünyasında sanat alanında yapay zeka...
This paper aims to compare the social and cultural implications of Generative Artificial Intelligence (AI) technology with the theoretical frameworks of technological determinism and the Social Construction of Technology (SCOT). Although this technology has the potential for accelerated product development and value creation in various sectors such as education, healthcare, and finance, it...
The ethical dimensions of AI are an ever-increasing arena of discourses. To face the fears of technological advancement, actors need to justify themselves and reassure public perception about AI's safe and fair development and deployment. A public debate, often framed as “the alignment movement”, naturalizes phrases such as “human-centered AI” and “AI for good”.
Humans - and Humanities - are...
Yapay zekanın gelişimi, psikoloji alanında ortaya çıkan yeni kavramları ve kişinin bu alanda nasıl etkileşime girdiğini yeniden düşünmeye yönlendirmektedir. Bu çalışma, siberpsikoloji alanında yapay zekanın yerini psikanalitik açıdan ele almayı amaçlamaktadır. Siberpsikoloji, siber uzaya, yani sanal, yapay ve yeniden yaratılmış dünyaya uygulanan zihinsel fenomenlerin incelenmesi olarak...
Rapid developments in the field of artificial intelligence (AI) make this technology visible in many different fields of daily and social life. From health to finance, security, education and art, new studies join the corpus of studies every day; ranging from how AI can be integrated into these fields to analyzing social aspects of embedded bias in these technologies. In the field of art,...
Yapay zekanın (YZ) gündelik hayatımıza hızla dahil olması, iletişim kavramının yeniden değerlendirilmesini gerekli kılar. YZ teknolojisi iletişimin niteliğini dönüştürürken, iletişim becerilerinin kritik rol oynadığı bir alan yaratır. Bu çalışma, YZ araçlarının insan-makine ve insan-insan iletişimi üzerindeki etkilerini incelemeyi ve bu bağlamda ince becerilerden (soft skills) etkili...
“The raiders assaulted Ukraine, hurling bluster // Jets, modern tanks, all the troops they could muster // But soon they exhausted their whole repertoire // Bayraktar, Bayraktar.” Thus starts the song, Bayraktar written by a Ukrainian military Taras Borovok. The song has gone viral on YouTube after the AI equipped Turkish combat drone, Bayraktar TB2, reinforced Ukrainian army’s fight against...
The use of holograms in museums, particularly those featuring witnesses and survivors of the Holocaust, sheds light on the advancing fusion of history and technology. In this context, artificial intelligence (AI) plays a crucial role, the potential and applications of which must be further explored. The aim of this paper is therefore to demonstrate and analyse the extent to which AI is already...
Klinik sağlık psikolojisi odaklı müdahalelerde uzunca bir süre bireysel ya da grup müdahalelerin yüz yüze uygulamalarının temel alındığı görülmekteydi. Pandemi ise burada önemli bir kırılmaya sebep oldu. Hepimizin evlere kapandığı o günlerde terapi desteği alabilmek için çeşitli çevrimiçi terapi platformları oluşturuldu ve bireysel terapiler çevrimiçi ortamlara entegre edilmeye başlandı. Grup...
Merzifon Anadolu College is a secondary and higher education institution established at the station opened in Merzifon by the missionary society named "The American Board of Commissioners for Foreign Missions" (ABCFM) in the Late Ottoman Period (1880s to 1920s). This institution, which provided theological education for a long time, switched to modern education like other similarly established...
Walter Benjamin "Mekanik Yeniden Üretim Çağında Sanat Yapıtı" (1935) (The Work of Art in The Age of Mechanical Reproduction) başlığını taşıyan makalesinde, dönemin teknolojik arkaplanının, bilhassa “mekanik yeniden üretim” kavramının, sanatın doğasını ve algılanma biçimini nasıl dönüştürdüğünü araştırır. Benjamin, makalenin merkezine, bir sanat yapıtının özgünlüğünden ve tarihsel bağlamından...
Öğrenciler, üniversite hayatlarında ders kayıtları, yönetmelikler, etkinlikler gibi konularda desteğe ihtiyaç duymaktadırlar. Akademik danışmanlar bu desteği hızlı veremeyebilirler (Bilquise vd, 2022). Öğrencinin başarılı olabilmesi eğitim hayatına hızlı uyum sağlayabilmesiyle mümkün olmaktadır (Bektaş Köser ve Mercanlıoğlu, 2010). Akademik danışmanların iş yükünün azaltılması, özellikle...
The concept of the humanities (“Geisteswissenschaft”) as a specific domain of enquiry was minted in the 19th century by scholars who wished to distance themselves from the emerging world of the natural sciences, of disruptive technologies and powerful machines. Their aim was closely connected with the concern to safeguard the humanness of human beings in the face of dehumanizing tendencies...
İdeal ve arzu edilen bir düzene işaret eden ütopya fikrinin tersten okunuşunu sergileyen distopyalar, birilerinin arzuları ve hayalleri uğruna büyük toplulukların etkilendiği karanlık zamanları ve mekanları sergilerler. Hem edebi eserlerde hem de sinemada distopyaların dikkat çekici olmasının ardında bu karanlık düzenlere dair korkularımız vardır. Bu korkular arasında en önemlisi, gelecekte...
Bu makale metaverse ortamında siyasetin nasıl yürütüldüğünü ve bu süreçte ortaya çıkan etik sorunları kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. İlk olarak metaverse kavramı ayrıntılı bir şekilde tanıtılmaktadır. Makalenin akışı öncelikle metaverse’in tanıtılması, ardından metaverse’de karşılaşılan ana problemlerin ve bu problemlerin oluşturduğu etik sorunların ele alınması şeklinde planlanmıştır....
Toplumdan topluma farklılık gösteren kültür, birçok ögeden oluşmaktadır. Somut ve aynı zamanda soyut olabilen bu kültürel ögeleri (culture specific items), Peter Newmark ‘Translation and Culture’ (2001) başlıklı makalesinde ayrıntılandırmıştır. Newmark bu çalışmasında ‘çevresel unsurlar’, ‘gelenekler ve meşgaleler’, ‘sosyal hayat’, ‘kamu hayatı’, ‘kişisel hayat’, ve ‘kişisel tutkular’...
Hukuk sektörü çeviri açısından en hassas alanlardan birini temsil eder. Hukuk metinleri çevirisi çevirisine en çok ihtiyaç duyulan ve çevirisinde özen gösterilmesi gereken uzmanlık alanlarından biridir. Çünkü çeviri metindeki en küçük bir yanlışlık son derece zararlı sonuçlara yol açabilir. Teknolojinin ve yapay zeka (YZ) araçlarının gelişmesiyle birlikte, çevirinin her alanında olduğu gibi,...
Debates within the phenomenology of emotions appear to reconcile in the concept of situated affectivity or 4e. In other words, affective states do not merely reside in a person’s body but are extended, embodied, embedded, and enacted by way of extra-psycho/corporeal processes and (im)material artifacts. Things such as fine art, film, music, books, drugs, computers, and photographs (to name a...
Kazuo Ishiguro’s Klara and the Sun (2021) centres on the interaction between humans and robots, a prevalent topic in dystopic narratives that envisage a posthuman world, yet it diverges from dystopic narratvies on similar themes by placing a significant emphasis on emotional intelligence, employing the artificial intelligence character, Klara, as the narrator. The novel is a memoir from the...
Abstract
Richard Powers’s Galatea 2.2 offers a profound exploration of the shifting paradigms in the understading of intelligence and consciousness, moving from an anthropocentric worldview towards the multispecies perspective of the Chthulucene, as conceptualized by Donna J. Haraway. The protagonist's creation of an intelligent machine named Helen becomes a critical point of departure for...
Bu çalışma, Konstantinos Kavafis'in Homeros’un Odysseia’sını kendine has tarih anlayışıyla yeniden yorumladığı, İthaka adlı ikonik şiirinin yapay zeka tarafından Yunanca, Türkçe ve İngilizce olarak yeniden yazılma ve çeviri süreclerini inceler. Araştırmada, yapay zekanın edebi metinleri yeniden üretme kapasitesini ve bu süreçte dilsel, kültürel, biçimsel ve tematik detayları ne ölçüde...
As the digital world is taking up more and more space in our lives every day, phenomenology needs to rethink the world-we-know. It is widely claimed that we are experiencing a kind of digital transformation that is reshaping our everyday lives. At first glance, it seems that we can develop three responses to the coexistence of the world-we-know and the digital world. First, we can reject the...
Bu çalışma, yapay zekanın, özellikle büyük dil modellerinin, farklı distopyalara nasıl yaklaştığını analiz etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın temelinde, popüler distopyaların incelenmesi ve bu distopyaların yapay zeka tarafından nasıl yorumlandığı yer almaktadır. Ayrıca, büyük dil modellerinin, temperatür ve top-p parametreleri değiştirildiğinde distopik bakışlarının nasıl evrildiği de...
Bilimsel araştırmaların teknolojik gelişmelerle ilişkisi sürekli yeniden tanımlanmaktadır. Yaygın kullanımda karşılığını bulan ya da yenilikçi yönleriyle toplumda bir beklenti oluşturan teknolojilerin ortaya çıkardıklarını incelemek isteyen araştırmacı, araştırma gündemini buna göre güncellemektedir. Bu gündem içerisinde kimi zaman teknolojinin kendisi bir araştırma nesnesi olarak ele...
Yapay zekânın etkili olduğu Makine Çevirisi, Çeviri Belleği, Çeviri Yönetim Sistemi ve Uzaktan Eşzamanlı Çeviri Teknolojileri gibi alanların Dil Endüstrisinin kapsamında olduğu varsayılmaktadır. Ancak Dil Endüstrisini belirleyen alanlar da çeviri faaliyeti çerçevesinde düşünüldüğünde Dil Endüstrisinden ziyade ‘Çeviri Endüstrisi’nin merkezî konuma getirilmesi gerekmektedir. Yapay zekâ, çeviri...
This paper examines the potential threats of AI to human dignity in social science research through the lens of Scanlonian contractualism, offering both an explanation of the moral risks and a framework for addressing them. Human dignity is defined as the inherent worth of individuals, grounded in their capacity for rational moral agency. AI systems in social science research pose unique...
Bu çalışmada, Ray Kurzweil'in tekillik teorisi ile Netflix'te yayınlanan Atlas filmi arasındaki ilişki detaylı bir şekilde incelenmektedir. Kurzweil'in tekillik teorisi, yapay zekânın insan zekâsını aşarak kendi kendini geliştirebileceği ve bu süreçte insanlık ile teknoloji arasındaki ilişkinin köklü bir şekilde değişeceği bir geleceği öngörmektedir. Atlas filmi ise, bu teoriyi sinematik bir...
Eğitimin tarihsel süreci, sosyolojik mekan ve zamanın etkisiyle sürekli değişim göstermiştir. Ulus devletlerin standartlaştırma çabalarıyla şekillenen geleneksel eğitim sistemi, internetin ve dijital araçların devreye girmesiyle köklü bir dönüşüm geçirmiştir. Web 1.0 ile başlayan dijitalleşme, bilginin statik sunumuyla sınırlıydı. Web 2.0 ise kullanıcıların etkileşime geçmesini sağladı, bu da...
This work aims to research the linguistic capabilities of Neural Language Models (NLMs) by studying autobiographical narrative coherence. The ability of NLMs to understand and produce human language has made them useful in a broader range of research and are also beginning to play their part in the social sciences (Aher, 2023). We decided to exploit the linguistic representation capacity of...
Autodale is a series of dystopian animated short films created by David James Armsby between 2017-2021. The main setting of the series is Autodale, a city where the society is controlled by the “Matriarch”, an unknown entity of Artificial Intelligence and her robots known as the “Handymen”. Societal norms in the Autodale Series revolve around the Matriarch’s body perception which is based on...
Prof. Dr. Şükrü Halûk Akalın
Türk Dili Araştırmalarında Yapay Zekâ: Transleyt’in Sunduğu Yeni Ufuklar
Kısaca bir dil modeli olarak tanımlanan yapay zekâ (YZ) metinlerin anlam analizleri, sınıflandırılması vb. doğal dil işleme (DDİ) çalışmalarında; diller arasında veya dil içi çevirilerde; belirli konu ve üslupta metinler oluşturmada; yazım denetiminde; konuşma tanıma ve konuşulanları yazılı...
While the use of artificial intelligence in forming databases, modelling and even for creating culturally relevant depictions or images provides several advantages, it also raises several ethical and political concern. This paper aims to discuss and question the potential of AI tools in the process of the democratization of knowledge. On the one hand, such tools can democratize the access to...
Bilgisayarların film üretiminde ilk kez kullanıldığı 1973 tarihli Westworld filmi üzerinden 50 seneden fazla zaman geçmesine rağmen bilgisayarların, özellikle yapay zekâ teknolojilerinin sinema endüstrisinde kullanımı üzerine tartışmalar devam etmektedir. Yapay zekâ araçlarının kullanımı bir yandan sinema sektörün insansızlaşması olarak görülürken (Lee, 2022), diğer yandan bu teknolojilerle...
Originally coined by Jonathan Shay to refer to the hyperbolic aggression that lies “at the heart of” (98) the psychosocial problems experienced by the veteran who has undergone traumatic stress, the concept of berserk fury is observed in desperate combat, which helps the combatant to “plunge[s] into reckless emergency action” (Farrell 2000, 182) when it is direly needed. While the phenomenon...
Bu araştırmanın amacı, Web of Science (WoS) veri tabanında yer alan dergilerde “Eğitimde Yapay Zeka” ile ilgili yazılan makalelerin genel eğilimlerini içerik analizi ile belirlemektir. Bu amaçla 57 makale incelenecektir. WoS’da arama bölümüne “artificial intelligence in education” anahtar kelimesi yazılarak 2778 çalışmaya erişilmiştir. 2024 yılı için hala makale eklemeleri vb. işlemler devam...
Giderek artan büyük veri kümelerini analiz edebilen ve insan dilini anlama, üretme kabiliyetine sahip Büyük Dil Modelleri (BDM), bireylerin davranışlarını, tercihlerini ve ihtiyaçlarını anlama ve yansıtma potansiyeline sahip olmaya başlamıştır. Sosyal bilimlerde Yapay Zeka (YZ) çalışmalarında, veri mahremiyeti ve ticari manipülasyon konuları, İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (İ-BE) etik...
The relationship between human beings and artificial intelligence (AI) serves as a profound reflection of the human psyche, considering the Lacanian concept of the mirror stage. This paper posits that AI acts as a modern mirror, revealing significant elements of a subject’s being, particularly narcissism and paranoia, through examples from movies and series. The Lacanian mirror stage describes...
Humanity has thought of themselves as a superior form of entity when compared to other forms of life. This human-centred perspective has been injected in every walk of life by showing a hierarchical standpoint in establishing our relationlity with other human and non-human entities. This stratified mindset also makes itself apparent when we deal with technology and artifical intelligence....
The development of Artificial Intelligence (AI) for warfare raises critical ethical concerns. This paper explores the ethical boundaries of AI-generated weapons, particularly those capable of autonomous decision-making and target selection. The discussion centres on the potential for unintended harm due to algorithmic errors, the erosion of human accountability in warfare, and the broader...
Üstün yetenekli öğrenciler, kendilerine ve topluma katkılarını gerçekleştirmek için normal okul programı tarafından standart olarak sağlanan eğitim öğretim faaliyetlerinin ötesinde farklılaştırılmış eğitim programlarına ihtiyaç duyan çocuklardır. Yüksek performans gösterebilen bu çocuklar, ortalama üstü genel zihinsel yetenek, yaratıcılık ve motivasyon alanlardan herhangi birinde tek başına...
Günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası olan, mekânın tamamlayıcısı ve kullanıcı ile mekân bağlantısını sağlayan mobilyalar, toplumsal statüyü, ekonomik durumu, yaşam tarzını yansıtan objelerdir. Yapay zekâ temalı filmler, sadece teknolojik gelişmeleri değil, aynı zamanda bu teknolojilerin günlük yaşamımıza nasıl entegre olabileceğini de gözler önüne sermektedir. Bu bağlamda filmlerde, gelişen...
Developments in AI technology and the recent cases of bias and discrimination in AI-produced outcomes (e.g., Amazon’s algorithm discriminated against women, and COMPAS miscalculated the reoccurrence of crime due to racial bias), the circulation of deep fakes (AI-generated fake news, images, voice recordings, and videos), and, most importantly, the ease of reaching AI technology for such...
This study focuses on the profound impact of avatar identification on moral decision-making in games. Research has demonstrated that moral judgments in games can reflect real-life decisions (Weaver & Lewis, 2012), and could be influenced by avatar identification (Allen et al., 2021). The study proposes that players are inclined to act more morally when their avatar resembles themselves, and...
My proposal for this conference delves into the complex interplay between identity, technology, and social structures. Drawing from my diverse experiences, including autism, ADHD, and non-binary gender identity, I explore the ways in which individuals navigate their connections with both humanity and alternative forms of existence. Specifically, my presentation aims to shed light on the...
Bilimsel bilginin paylaşımında dilin bir araç olarak yeri ve önemi bilinmektedir. Bilimsel edimler yoluyla üretilen bilgi, dilsel metinler aracılığıyla söylem topluluğu ile paylaşılır.
Bilimsel bilginin doğası gereği, ele alınan olguya yönelik olabildiğince mesafeli ve nesnel bir inceleme ve çözümleme aracılığıyla üretilmesi, elde edilen bulguların ölçülebilir ve sonuçların tekrarlanabilir...
Fenomenoloji, dünya deneyimimizin en genel özsel yapılarını ortaya koymayı ve bu yapıların dünya ile bilincin karşılıklı ilişkisi içinde nasıl aşama aşama kurulduklarının hesabını vermeyi hedefler. Dünya ile bilincin bu karşılıklı ilişkisini belirten yönelimselliğin kendisi kurucu bir ilişkidir, bir sentezdir. Yönelimsel sentezler boyunca bilincimiz ve dünyamız oldukları şeyler olurlar; bu...
The rapid development of artificial intelligence technologies and their widespread use in daily life have made educational institutions need to provide students with the knowledge and skills regarding these technologies. However, artificial intelligence education should not only be limited to technical knowledge and skills but should also include ethical responsibilities. This article...
Yapay zeka uygulamaları teknik bilimlerden sağlık sektörüne, reklam ve medyadan eğitime kadar geniş bir yelpazede alan uzmanlarınca kullanılarak, bu alanlarda önemli bir dönüşüm sağlamakta ve kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Alan yazında yer alan pek çok bilimsel çalışma bu teknolojinin sektörel entegrasyonunun hızlanmasını ve toplumsal, ekonomik ve bilimsel ilerlemelerin daha...
İnsan davranış ve yetenekleri, gelişen büyük dil modeli yazılımlar, yapay zekâ entegreli cihazlar ve giderek artan insan-bilgisayar etkileşimleriyle (İ-BE) değişiyor. Bu da şu soruyu ortaya çıkarıyor: Psikoloji çalışmalarında analiz edilen konu kim ya da ne olacak?
Bu çalışmanın amacı, psikolojide insan bilgisayar arabirimlerinin (Chat Gpt vd.) araştırma birimleri olarak belirlenmeye...
Yapay zekanın (YZ) bilinç kavramı üzerindeki etkileri ve YZ'nin bilinç sahibi olup olamayacağına dair felsefi tartışmalar, günümüzün en önemli entelektüel sorularından birini oluşturmaktadır. Bu çalışma, YZ'nin bilinç sahibi olup olamayacağına dair çeşitli felsefi perspektifleri ele almakta ve bu tartışmaların epistemolojik, ontolojik ve etik boyutlarını incelemektedir.
ChatGPT gibi büyük...
Yapay zekanın günümüzde ulaştığı noktada tüm bilimlere olduğu gibi beşeri bilimlere de katkısı yadsınamaz. Özellikle Doğal Dil İşleme (Natural Language Processing) yapay zeka ve dilbilimin kesişme noktası olarak son yıllara damgasını vurmuştur. Doğal dillerin yapısını yine dilbilimin verileriyle yapay zekaya işlemek çeviri ve dil öğretimi gibi alanlarda başarı sağlamış ve yapay zeka...
Yapay zeka (YZ) günümüzde tıp, ulaşım, eğitim ve günlük yaşam gibi birçok alanda ve toplumun çeşitli kesimlerinde büyük faydalar sağlamaktadır. YZ kullanımlarının insan hayatına katkıları için beklentiler her geçen gün artmakla birlikte YZ gelişiminin sınırları hala tartışılmaktadır. Bu bildiri, insan zekasına eşdeğer ve hatta ötesine geçen YZ’ların olanaksızlığına yönelik iddiaların hangi...
The development of artificial intelligence (AI) has the potential to perform complex analyses and offer various solutions when faced with ethical dilemmas. This study investigates how AI can be used in ethical decision-making processes and compares these processes with human ethical decisions. It focuses on fundamental questions such as how AI systems can encode ethical principles, how these...
This study centers on conscience as the moral principle that guides people's actions and thoughts toward living beings. Forcing people to make decisions and observe their behaviors about moral problems would be difficult in real-life and laboratory settings, however, video-games offer an unlimited world where psychologists could study moral decisions and acts within ethical boundaries. While...
Sosyal temsiller bilinmeyen olguları bilinir hale getirmek için insanların zihninde işlev gören bilgi yapılarıdır. Bilimsel, profesyonel ve ideolojik kavramlar günlük söylemlere yayıldığında çeşitli sosyal temsillere dönüşür ve gündelik bilginin bir parçası haline gelir. Kısa zamanda gündelik ve profesyonel yaşamın pek çok alanında kullanılmaya başlanan yapay zekâ olgusu da her gün gerçekleşen...
Nefret söylemi, dijital platformlarda hızla yayılan ve toplumsal huzuru tehdit eden ciddi bir sorun haline gelmiştir. Yapay zeka teknolojileri, nefret söyleminin tespiti ve önlenmesi açısından umut vadeden çözümler sunmaktadır. Bu bağlamda, büyük dil modelleri (Large Language Models, LLMs) kullanılarak nefret söylemiyle mücadelede önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Bu bildiride, büyük dil...
Language models have been a staple component of systems for natural language processing for about 35 years and have been applied in applications such as spelling correction, speech recognition, and statistical machine translation early on, to name a few. Recently however, there has been a remarkable surge in the capabilities and applications of language models. These modern "large language...
Günümüzde giderek artan miktarda ve formatta üretilen arkeolojik veri, çeşitli formatlarda saklanmaktadır. Veri temelli her türlü analiz, uygulama ve çıkarımlar için öncelikle verinin standartlaştırılması, dijitalleştirilmesi, dijital olarak doğan (born-digital) ve çoğunlukla görsel materyal içeren veri ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
İzmir Nif (Olympos) Dağı'nda yürütülen arkeolojik...
The integration of artificial intelligence into daily human life is no longer a futuristic concept but a present reality. As AI models advance, their ability to interact with humans on an emotional level significantly impacts how we define and perceive human emotions and relationships. Concepts such as friendship, empathy, intimacy, and ethics, as well as traditional roles like assistance,...
Indian news media is changing rapidly as it negotiates multiple disruptions and interventions (Banerjee, D. 2024). Besides dealing with a populist regime, it is also experimenting with integrating new technologies, particularly Artificial Intelligence (AI). This study explores public perception of AI anchors in Indian news media, focusing on AI Sana, the AI anchor of Aaj Tak, a leading Indian...
While Noam Chomsky's Universal Grammar (UG) theory dominated linguistics for decades (Chomsky, 1957), its emphasis on innate syntactic structures turned out not be the optimal foundation for AI applications. J.R. Firth's functionalist approach, however, offered a compelling alternative due to its focus on context in deriving meaning. This renewed relevance stems from the striking parallels...
Yapay zekâ, temelde bilgiyi işleyebilme üzerine kurulmuş bir teknolojidir. İnsanı doğrudan inceleyen bir bilim dalı olan psikolojinin yapay zekadan ne ölçüde etkilendiği merak konusu olmaya devam etmektedir. Psikolojinin en yaygın uygulama biçimi olarak kabul edilen psikoterapi, kişide var olan uyumsuz duygu, düşünce ve davranışların psikoterapist tarafından bilimsel psikolojik teknik ve...
Bu sunumda teknoloji tarihinin bir ilaveler/ikameler tarihi olduğunu göz önünde bulundurmak suretiyle, Yapay Zeka teknolojileri hakkında bir soruşturmayı supplément (ilave/ikame) kavrayışı ekseninde gerçekleştirmeye yöneliyoruz. Yapay Zeka teknolojilerinin sayısız işte ve işlevde insan için bir destek olarak değerlendirilmesinden ve insan zihninin bir protezi olarak onun gücünü artıran bir...
In digital discourse studies, “blended data” approaches that combine an analysis of digital content with an ethnographically grounded context are increasingly popular (Androutsopoulos, 2021; Varis & Hou, 2020). The main advantage of this methodology is that it provides background information on users, their positionings and thus paints a more comprehensive picture of the digital data. There...
Today, the universe of generative artificial intelligences has become extremely rich, both numerically and in terms of the fields of creativity and art touched by them (Zhang, Lu 2021; Jo 2023; Feuerriegel et al. 2024). This phenomenon, by no means new, is also beginning to be relevant in musical productions, becoming, as has already happened in the graphic arts, a debated and controversial...
Türetici yapay zekâ, başta büyük dil modelleri kullanarak metin, resim, video veya diğer verileri türetebilen, yeni genel amaçlı bir yapay zekâ çeşididir. Türetici yapay zekâda, bulut bilişimi olanakları sayesinde depolanan ve işlenebilen verilerin örüntü ve yapıları üzerinden yeni bir veri türetmek amaçlanır. Zetabytelarca veri içerisinden kaybolmuş insanlar için, bilgisayar/makine, uygun...
Yapay Zeka (YZ) pek çok alanda dönüştürücü bir güç olarak ortaya çıkmakta, sağlık hizmetlerine de hızla nüfuz etmektedir. Ruh sağlığı alanı da bunlardan biridir. Ruh sağlığı alanında, değerlendirme ve tanı koyma uygulamaları yanı sıra, YZ destekli tedavi uygulamaları da ortaya çıkmaya başlamıştır. YZ destekli sohbet robotlarının ve sanal terapistlerin, ruh sağlığı hizmetinin erişilebilirliğini...
Yapay zekaların ahlaki bireyler olmaları nasıl sağlanabilir? Bu soru üzerine son yıllarda yürütülen çalışmalarda iki ana strateji ortaya çıkmaktadır. Birincisi yapay zekanın insan davranışını örnek almasını öngören “aşağıdan yukarı” yaklaşımı (Ng & Russell, 2000), diğeri ise yapay zekaya bazı temel deontik ilkelerin yüklenmesi gerektiğini öne süren “yukarıdan aşağı” yaklaşımı (Hooker, Kim &...
Yazılı materyallerin dijitalleştirme çalışması ülkemizde ivme kazanmış buna ilaveten sosyal bilimlerde yapay zekanın kullanılabilirliği tartışmaları ve çalışmaları da başlamıştır. Sosyal bilimler içerisinde tarih, edebiyat ve diğer bilimlerle alakalı Osmanlı Türkçesiyle yazılmış belge ve eserlerin yapay zekâ metotları kullanılarak latinize etme çalışmaları sürmektedir. Osmanlica.com:...
This study explores the application of AI-driven text analysis techniques in social sciences, focusing on sociology, linguistics-language teaching, and psychology. As digital textual data proliferates, AI powered tools offer unprecedented capabilities to process and analyze vast corpora, revolutionizing research methodologies. We examine some of the current Natural Language Processing (NLP)...
Osmanlı İmparatorluğu’nda doğa tarihi müzesi kurma girişimleri, 19. yüzyılda modernleşme akımı çerçevesinde eğitim kurumları dahilinde başlamıştır. Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye tarafından yoksul ve yetim çocukların eğitimine destek olmak amacıyla 1873 yılında eğitim hayatına başlayan Darüşşafaka, kaynaklarda adı ‘Tarih-i Tabii Müzesi’ olarak geçen bir doğa tarihi koleksiyonuna sahiptir....
Eukleidesçi olmayan geometrilerin bulunmasının sonrasında, 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarında matematikte sağlam bir temelin nasıl kurulacağı önemli bir tartışma konusu haline gelir. Bu temelin Peano’nun aksiyomları kullanılarak aritmetik üzerinden kurulabileceği düşünülür. Temel tartışması sayının nasıl temellendirilebileceği üzerinden yürütülür. Frege sayıyı temellendirme konusunda...
The word “deconstruction” of my title refers to Jacques Derrida’s text L’université sans conditions, in which Derrida poses the question of humanities in the era of cybernetic globalisation. This text was written in 2001, before the generalization of artificial intelligence, so I use it only as epigraph, that I develop further in my paper. I will investigate AI as a work of a kind of art, that...
İnsan ve akıllı makineler etkileşimi bağlamında araçsallık, karşılıklı aracılık, güçlü işbirliği ve ortak edimlerin tanımlanması, günümüzün felsefi tartışmaları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Ortak edimleri doğru bir şekilde tanımlayabilmek için teknik nesnelerin insan zihni üzerindeki etkilerini belirlemek zorundayız. Söz konusu çalışma için Bernard Stiegler’in teknoloji felsefesinden...
Marvin Minsky, one of the pioneers of AI research, defined AI as “the science of making machines do things that would require intelligence if done by men.” This definition establishes a direct link between AI and machines, leading us to explore the role of machines in the history of philosophy. In his posthumous treatise, Descartes linked machines and organisms kinematically and mechanically...
Diplomasi, stratejik düşünmeyi gerektirir. Stratejik düşünmek, uluslararası politikada meydana gelen olayları değerlendirmeyi, bu olayların arka planını da görmeyi, böylece olayları gerçek yüzleri ile değerlendirmeyi mümkün kılar. Stratejik düşünmek; tarihî, iktisadî ve diğer bilgiler yanında felsefenin, özel olarak da politik felsefenin etkileri ile oluşur. Yaşanmış olayların ve tecrübenin...
Bu bildirinin amacı istihbarat toplama ve analiz teknolojilerindeki ilerleme ve bununla bağlantılı olarak hedefleme süreçlerinde giderek yoğun bir şekilde yapay zeka teknolojisinin kullanılmasının modern çatışmalar üzerindeki etkisinin tartışılmasıdır. Konu hakkındaki literatür incelendiğinde, teknolojinin artan şekilde kullanımının hedefleme süreçlerinde insan faktörünü ortadan kaldırarak...
Yapay zekâ alanında yaşanan hızlı gelişmeler, toplumsal hayatta sağlıktan finansa, sanattan güvenliğe ve hatta eğitime kadar değişen geniş bir alanda tartışılmaktadır. Sosyal bilimlerde yapay zekâ tartışmaları, genellikle bu teknolojinin insanın ikamesi olarak toplumsal hayatın birçok alanında yer bulmasına dayanan olumsuz söylemler üzerinde yürütülmektedir. Bu tartışmaların en çok ses...
Sosyal bilimler alanında yapay zeka üzerine güncel tartışmaların önemli bir kısmı, yapay zekanın işlevlerine ve geleceğine odaklanmaktadır. Özellikle “derin öğrenme” teknolojisindeki gelişmeler, insan müdahalesi olmaksızın bilgi türetebilen yapay zekanın hangi yönde evrileceği tartışmalarını beraberinde getirmiştir. İnsan müdahalesinin tümüyle ortadan kalktığı bir gelecekte, yapay zekanın...
Yapay zeka uygulamalarının giderek yaşamın her alanına yayıldığı günümüzde çağdaş savaş biçimleri önemli dönüşümlerle karakterize olmaktadır. Bu tarihsellikte savaşın içeriği giderek değişmekte ve savaşlara anlam veren kategoriler belirsizleşmektedir. Klasik savaş kavrayışlarına biçim veren kurumsal ve yapısal düzeneklerin istikrarsızlaşmasıyla beraber yeni savaş biçimleri giderek etkin hale...
Yapay zekâ üzerine yapılan çalışmalar her geçen gün artmakta ve oldukça olumlu sonuçlar elde edilmektedir. Çeviri alanı ise bu çalışmalar arasında şüphesiz en önemli alanlardan birisi olma niteliği taşımaktadır (Kuşçu, 2015:56). Çeviri alanında ise çalışmalar uzun yıllar boyunca dar bir perspektifte değerlendirilmiş ve başarı kriteri olarak “eşdeğerlik” ve/veya “sadakat” kavramları dikkate...
The limitations of artificial intelligence (AI) technologies in human interactions become particularly evident in decision-making processes. When AI systems are unable to make reliable decisions about situations they have not experienced, trust in these technologies can be undermined. Epistemologically, the difficulties AI faces in making decisions about previously unexperienced situations...
Alan Turing’in 1950 yılında “Makineler düşünebilir mi?” sorusu ile başlayan yapay zeka serüveni, günümüzde süper yapay zeka (ASI) seviyesine ulaşarak yeni bir otorite figürü haline gelme potansiyeline sahiptir. Bu çalışmadaki amaç yapay zekanın otorite figürü olarak benimsenip benimsenmeyeceğini ve bunun toplumsal, politik ve etik sonuçlarını tartışarak; “Yapay süper zekanın (ASI) otorite...
Social Data Science, or Computational Social Science has developed into frontiers of hybrid methods and paradigms, employing computational techniques to analyze large-scale social data for insights into human behavior and societal dynamics. This talk surveys emerging topics and cutting-edge research shaping the field. A central focus is the utilization of large social media datasets for...
The integration of artificial intelligence (AI) into everyday life is one of the most impactful events in the early 21st century. Users encounter AI either through personalised recommendations from various apps or by directly interacting with it to request tasks or final products. These final products often include aesthetic creations. However, recognising AI-generated aesthetic products as...
Araçsalcı yaklaşıma göre teknoloji ve dil, kullanıcıları ve yaratıcıları olan insan için faydalanılacak birer vasıtadır. Yalnızca belirli bir amaç için kullanıldıkları ve bireylerin/kültürlerin üzerinde zorunlu bir etkilerinin olmadığı görüşü, teknolojinin modern yaşamın her alanında var olması sebebiyle geçerliliği sorgulanması gereken bir yaklaşımdır. İnsan, teknoloji ve dili günlük...
Abstract
Artificial intelligence (AI) is deeply connected to the future of talent management due to its incorporation into numerous talent management processes. According to research, integrating AI into talent management approaches can significantly improve the performance and engagement of employees in organizations (Rožman et al., 2022). By using AI-driven talent management systems,...
The field of Natural Language Processing (NLP) has witnessed a substantial body of research. Historically, linguistic research and language modeling have predominantly relied on strict, rule-based frameworks, such as the ITU Turkish Natural Language Processing Pipeline (Eryiğit, 2014). However, the advent of artificial intelligence has catalyzed a paradigm shift, introducing sophisticated...
The use and impact of Artificial Intelligence (AI) in Industrial Design have increased. Researchers have shown that it will become increasingly important to assist designers in learning how to collaborate effectively using AI tools. Additionally, others have explored how AI promotes divergent thinking and facilitates the examination of broader problem and solution spaces. In this study,...
Argümantasyon, Yapay Zeka sistemleri içinde temel bir çalışma alanı olarak giderek merkezi bir konuma gelmektedir. Argümantasyonun geleneksel mantıksal akıl yürütme ve matematiksel kanıt kavramlarıyla benzerlikleri ve farklılıkları açısından bu alanın ilgi çeken başlıca konuları arasındadır. Bu bağlamda argümantasyon modellerinin formüle edilmesinde birçok farklı alanın katkısından söz...
AI medialization is privileging series of rather similar narratives with the intention to explain, to bring order into a symbolically distressed collective imaginary, in crisis.
This paper analyzes how an AI collective imaginary is constructed through media narratives which, in an explanatory approach, transcending their primary role of informing, surprisingly recover in their symbolic...
Özet: OpenAI’nin GPT-3 versiyonuyla sunulan DALL-E, metin girdisi ile görsel temsil üreten bir yapay zeka aracı olarak 2021 yılında tanıtılmıştır. DALL-E’nin çalışma prensibini özetleyecek olursak, öncelikle kullanıcılar tarafından verilen metin açıklamalarına dayalı olarak, metni analiz eder ve anlamını çözer. Bu aşamada metindeki anahtar kelimeler seçilir ve sözcükler arasında bağlantı...
In Canada, a nation celebrated for its multicultural ethos and government commitment to diversity, the paradox of racial prejudice persists. Transcending the image of an immigration haven is the deplorable reality of racialization and marginalization of ethnic and religious minorities in both online and offline spaces. Using empritical critical race theory, this study analyzes Canadians’...
Abstract: Integrating Generative Artificial Intelligence (GenAI) into artistic processes has sparked a profound reevaluation of authenticity, originality, and creative authorship. This study focuses on the public and critical reactions to GenAI art, highlighted by Boris Eldagsen's rejection of an award for his AI-created image—a pivotal example that illustrates the tension between traditional...
Statik dil modellerinden öğrenme becerisine sahip modellere geçiş, yapay zeka çevirisinde sıçrama yarattı. Bu konuya dair tartışmalar, antropomorfik çerçevede, insan çevirisiyle makine çevirisini karşılaştırmaya odaklanıyor (Searle, 1980; Chomsky, Roberts, Watumull, 2023; Browning, LeCun, 2022). Sentaksik dil anlayışı üzerinden yapay zekayı eleştiren bu bakışa göre, yapay zeka kendisine...
Bu araştırmanın amacı Park ve diğerleri (2024) tarafından geliştirilen Attitudes Towards AI Application At Work (AAAW) Ölçeğinin Türkçeye uyarlanarak Türk kültüründeki güvenirlik ve geçerlik çalışmalarının yapılmasıdır. Örgütler, yapay zekâ teknolojisine uyum sağlarken, çalışanlarının yapay zekâya yönelik isteksizlik ve şüphecilik veya tam tersi isteklilik ve coşku gibi farklı tepkileriyle...
Thematic analysis is a widely used qualitative research method for identifying recurring patterns and themes within data sets. It has been utilized in various fields, yet it is quite labor intensive as the process involves repetitive tasks such as close reading, coding and theming. This study explores the potential symbiosis between generative artificial intelligence (GenAI) and thematic...
Akademide dürüstlük ilkesinin ve bu ilkeyi ihlal eden belli başlı pratiklerin tanımı ve çerçevesi çoğunlukla net bir şekilde ortaya konmuş olsa da, yapay zeka teknolojisinin yakın dönemde ortaya koyduğu yenilikler neticesinde henüz tam olarak tanımlanmamış, çerçevelenmemiş ve dolayısıyla çok sayıda insan için ciddi kafa karışıklıklarına sebep olan yeni bir fenomen ortaya çıktı: Büyük Dil...
Bu bildiride temel bir soruya yanıt aranılacaktır: Gerçekten de askeri işlerde yapay zeka, artırılmış istihbarat, artırılmış savunma ve artırılmış askerlik öğelerini geliştirirken artırılmış bir “askeri zeka” da geliştirmekte midir? Clausewitz’ten Raymond Aron’a temel savaş düşünürlerinin bütün devrim yaratan mühendislik etkenleri karşısında tartıştıkları bu soruya bir ikinci düzey de eşlik...
Özet
Günümüzde alışılagelmiş pek çok kavram değişmekte ve dönüşmektedir. Bunun en önemli etkenlerinden birisinin sanayi alanında gerçekleşen devrimlerle ortaya çıkan dönüşümler olduğu görülmektedir. Sanayide gerçekleşen devrimlerle birlikte Endüstri 1.0, … , Endüstri 4.0 ve Endüstri 5.0 gibi isimlerle anılan kuşaklar ortaya çıkmaktadır. Bugünlerde ise Endüstri 6.0’dan söz edilmeye başlandığı...
Yapay zekanın askeri harekatın karakterini nasıl değiştirdiği güncel bir tartışma konusudur. Halihazırda birçok ordu yapay zekanın imkanlarını muharebe sahasında avantaja dönüştürmenin yollarını arıyor. Ancak bu arayış hem komutanlığın felsefesini hem etik tartışmasını da beraberinde getiriyor. Bu sunumun amacı mevcut tartışmalar ışığında yapay zekanın ordular ve özellikle komuta kademesi...
Bildiri, yapay zekanın muharebe sahası ve savaşa dair etkinliği daha gerçekleşmeden popüler kamuoyu ve akademide kabul edilmiş ve sanki savaşı daha iyi bir yere taşıyacağı düşünülen “yapay zekanın savaşta kullanımının etkinliği arttıracağı” argümanını sorgulayacaktır. Bu sorgulamada ortaya çıkan en net soru, yapay zekanın umulduğu gibi muharebe sahasına hakim olduğu bir savaş tipinin, savaşın...
